مزاج جبلّی، همان مزاجی است که هنگام تشکیل جنین شکل میگیرد و رفته رفته تکامل یافته، طفل در هنگام ولادت، با این مزاج، پا به عرصۀ وجود میگذارد و تا پایان عمر، با آن زندگی میکند.
تعيين مزاج جبلّی، در بيمارانی که بيماری آنها تابع سوءمزاج باشد يا اين که سوءمزاج، از آن بيماری حاصل شود، بسيار اهميت دارد. تشخيصِ صحيحِ مزاجِ جبلی، موجب ميشود طبیب علائم مزاج عارضی را به وضوح دريافته و از خطای در تشخیص، در امان بماند.
شناخت علائم مزاج جبلّی در هر فرد، موجب تعيين «حدِّ یَقِفِ درمان»، در بيمار است. زیرا وقتی علایم مزاج عارضی کاهش ميیابد علایم مزاج جبلّی آشکار میشود. در این زمان طبیب میفهمد که بیمار به مزاج جبلّی خود نزديك شده است. لذا بايد تدابیر ضدّ بیماری را متوقف کند، چرا که در صورت ادامۀ تدابیر، سوءمزاج جديدی در بیمار ايجاد ميكند.برای تعیین مزاج جبلّی هر فرد بهتر است علایم موجود در سه دوره هفت ساله اول، دوم و سوم وی مورد بررسی قرار گیرد. علایم بدو تولد بسیار مهم است اما در صورتی که مقدور نباشد، بررسیِ دورانِ هفت ساله اول زندگی که به دوران تولد نزدیکتر است، اولویت دارد. در هفت سال دوم غالبا برخی از علائم مزاج جبلّی تقویت میشوند. در حالیکه مزاج جبلّی در هفت سال سوم معمولا متاثر از عوامل سته ضروریه، به ویژه آعراض نفسانی، ممکن است دچار تغییراتی شود. از این رو طبیب باید مٌغیّراتِ علایم مزاج جبلّی را بشناسد تا در تشخیص، دچار انحراف نشود.
علايم مزاج جبلّي
- ملمس
- سحنه (لَحم و شَحم و سَمين)
- شَعر (مو)
- لون (رنگ پوست)
- هيأت بنيه اعضا (شکل اسکلت بندی اندامها)
- کيفيت انفعال از کيفيات اربعه
- افعال طبيعيه صادره از طبيعت
- فضول مندفعه از بدن
- نوم و يقظه (خواب و بیداری)
- انفعالات نفسانيه