اگر اصل طب را واكنش بدن در مقابل بيماري بدانيم كه به كمك پزشك ايجاد ميشود و بدن به اجازه پروردگار در از بين بردن آن بيماري نقش اساسي را دارد ، وارد درياي گستردهاي ميشويم كه همطراز فقه و سنت اسلامي است. در اين صورت خود را در يك حوزه حركت علمي احساس ميكنيم كه درك آن براي طبيبان حاذق و متعهد ميسر است. سؤال اين است كه چگونه يك قانونمندي از تشريح، فيزيولوژي، بيماريزايي در هر زمان ميتواند تغيير كند.
اولاً واقعيت عقلاني و مشاهده ظاهري هر دو دليل اثرات محيط و شب و روز و تابستان و زمستان در بدن است. ثانياً كتاب و سنت ما براي هر ساعت، روز و فصل و سال و مقاطع مختلف عمر برنامههائي را قايل است. همچنانكه در سفر نماز شكسته ميشود در فصول سرد و مرطوب مصرف مايعات كم ميگردد و بدنهاي سرد به افزايش كالري يا گرم كردن و پوستها و بدنهاي خشك به مرطوب كردن نياز دارند.( در هر حال به طور خلاصه بايد گفت: ممكن است در يك لحظه بخصوص عملي خاص صورت گيرد كه به نتيجه بدي انجامد.) طبق نظر دانشمندان روابطي بين صور ماه و وضع الكتريكي هوا و تغيير مزاج و كم و زياد شدن مايعات بدن و ميزان ترشح شير پستان، حملات صرع و حالات روحي و اثر بر روي گياهان وجود دارد. مثلاً از اول تا نيمه ماه، نشاطهاي رواني و عصبي افزايش پيدا ميكنند و در نيمه دوم رو به كاهش ميگذارد همچنين در ايام وسط ماه تجمع خون درسطح بدن بيشتر است همانطور كه در وسط، اول و آخر ماه جزر و مد حداكثر ميشود. به عكس، در هفتم و بيست و يكم، فصل تابستان و زمستان امتداد جاذبه ماه و خورشيد بر هم عمود ميشوند.
ساعات
از نظر مزاج به قول برخي از حكما در سه ساعت اول روز غلبه خون، و سه ساعت گرم بعدي غلبه صفرا سپس سودا و تا قبل از صبح غلبه بلغم است. بهترين ساعات شبانه روز بين الطلوعين يعني از اذان صبح تا طلوع آفتاب است، نسيم صبحگاهي ميوزد كه بيداري در اين ساعات سبب سلامت است. ملائك نازل ميشوند، ارزاق تقسيم ميگردد، خواندن قرآن مستحب است و دعا اجابت ميشود. سحر خيزي در سلامت انسان تأثير بسزايي دارد و موجب تعادل مزاج ميشود بهترين ساعات تغذيه صبح زود و شب بعد از نماز عشاء است. از ساعات 10 شب تا 2 بعد از نيمه شب
(بجز ايام احياء) و شبهاي جمعه و شنبه، بخصوص براي مطالعه و درك حفظيات چندان مناسب نيست و علت آن را به تشعشعات كيهاني نسبت ميدهند. استراحت قبل يا بعد از ظهر( در روزهاي خنك) براي بيداري آخر شب و در حافظه اثر مثبت دارد. بايد توجه داشت عالم با ذكر رب العالمين شروع ميشود و حكيم كريم هم براي ساعات به همان نسبت نمازها را واجب كرده است مثلاً از اذان صبح تا ظهر چهار ركعت نماز واجب شده است،همانطور براي عصر 4 ركعت، اول شب به ترتيب 3 و 4 ركعت؛ براي بقيه شب نمازهاي نافله پيشنهاد ميشود( نيمه شب ساعت يازده و ربع است)، اگر ما عصرها را بخوابيم روز را به غفلت و شب را به سستي تا دير وقت بيداري بكشيم، صبح را به تلاش و علم و حكمت مشغول نشويم و نمازها را سروقت به جاي نياوريم قطعاً در زندگي خويش عقب ماندهايم.
ساعاتي كه منسوب به ائمه معصومين عليهمالسلام است: بين الطلوعين (اذان صبح تا طلوع آفتاب) ـ مربوط به عليبن ابيطالب اميرالمومنين عليه السلام، از طلوع خورشيد تا از بين رفتن شعاع منسوب به امام حسن عليه السلام، از رفتن شعاع خورشيد تا ارتفاع نهار به امام حسين عليه السلام، از ارتفاع نهار تا زوال شمس مربوط به امام سجاد عليهالسلام، و از زوال شمس تا مقدار 4 ركعت نماز مربوط به امام باقر عليه السلام، از 4 ركعت بعد از زوال تا نماز ظهر به نام امام صادق عليه السلام، از نماز ظهر تا 4 ركعت قبل از عصر منسوب به امام موسيكاظم عليه السلام، از 4 ركعت بعد از ظهر تا نماز عصر مربوط به امام رضا عليه السلام، از نماز عصر تا 2 ساعت بعد منسوب به امام جواد عليه السلام، از 2 ساعت بعد از نماز عصر تا پيش از زرد شدن آفتاب به امامهادي عليه السلام، و از زرد شدن آفتاب تا زرد شدن كامل آن به نام امام عسكري عليه السلام و از زرد شدن آفتاب تا غروب منسوب به امام عصر عجل الله تعالي فرجه الشريف است. غير از بين الطلوعين سه ساعت از وقت چاشت تا ظهر و سه ساعت شب كه ثلث آخر آن است بهترين ساعات ميباشد.
شناخت شب و روز
روز شنبه: روز خلق جنيان، مكرو خدعه، روز خريد و فروش و شستشوي لباس، روزي كه انسان بايد به دنبال روزي برود.
روز يكشنبه: خلق آدم و خوبيها، روز باغباني و خانهسازي است، حجامت در اين روز شفاي هر دردي ذكر شده است و معصومين عليهم السلام حجامت مينمودند.
روز دوشنبه: روز خلق چارپايان، خشكي، دريا، روز سفر كردن[1] روز رفع حوائج، روزي كه پيامبر حجامت ميكرد و آغاز تقدير شدن اعمال نزد امام زمان عليه السلام است. چون پيامبر اكرم در اين روز رحلت فرمودند روز حزن مسلمين است.
روز سه شنبه: روز دعا و جنگ و شروع كارهاست.حجامت در سه شنبه پانزدهم و هفدهم و چهاردهم و بيست و يكم هر ماه شفاي هر دردي است.
روز چهارشنبه: روز خلق پرندگان، روز خلق جهنم و درندگان وحشي، روز شروع كارها و مداوا كردن بيماريها، روزي كه نوره كشيدن ايجاد برص ميكند.
روز پنجشنبه: روز خلق آسمان، بهشت و ملائكه ميباشد. روز گرفتن ناخن، طلب ارزاق و قضاي حوائج شخصي، روز بالا رفتن اعمال و عرضه آن به امام زمان عليه السلام است. از عصر پنجشنبه غسل جمعه مستحب است. روزه پنجشنبه اول و آخر هر ماه و چهارشنبه بين آنها سنت رسول خدا بوده است. حجامت اول روز در آخرين پنج شنبه هر ماه علاج همه دردها است. در پنجشنبه كه مصادف است با (15-17-21) حجامت نمودن از طغيان خون جلوگيري ميكند.[2]
شب جمعه: احياء آن و افزايش روزي استحباب دارد. امام صادق عليه السلام انار ميل مينمود. از عصر پنج شنبه آمادگي براي انجام نماز جمعه ميباشد. در يك ششم بعد از نيمه شب آن، دعاي فرزندان يعقوب مستجاب[3] شده است. روز جمعه روز قيام صاحب زمان است. 6 ساعت بعد از روز، خلقت آدم اتفاق افتاده است. گرفتن ناخن و سبيل در اين روز باعث ميشود در همه هفته از جذام و درد انگشتان پيشگيري شود. كشيدن نوره( داروي نظافت) در اين روز بطور مداوم باعث برص ميشود. صبح آن حمام كردن و غسل جمعه و عصر آن جهت خطبه ازدواج تأكيد شده است. روز سفر رسول خدا( بعد از ظهر) بوده است.
امام صادق عليه السلام حجامت در زوال( ظهر) روز جمعه را منع فرمودهاند، اگر حجامت در غير اين ساعات انجام شود بايد همراه خواندن آيهالكرسي باشد. حجامت در اين روز تب را از بين ميبرد. در اين روز حضرت آدم عليه السلام به زمين فرستاده شد و قبض روح شد و اگر ساعات استجابت دعا را درك كنند دعايشان حتماً مستجاب ميشود و به طور كلي روز عبادت است و همه كائنات نگرانند كه در اين روز قيامت بر پا شود. صبح آن مخصوص دعاي ندبه و عصر آن دعاي سمات و صبح و ظهر آن زيارت عاشورا و جامعه وارد شده است. حضرت سجاد عليه السلام فرمودهاند: هر كه صبح جمعه ناشتا انار بخورد تا چهل صباح دل او نوراني ميشود و وسوسه شيطان از او دور ميشود و گناه نميكند.
روزهاي ماه قمري
روزهاي ماه قمري هر يك اثراتي در جهت درمان دارند. مثلاً اوائل ماه براي فصد (خونگيري از رگ) و اواسط آن براي حجامت استحباب دارد بقيه روزهاي ماه حجامت در آن چنين است:[4]
16 ماه جلوگيري از جذام و برص، 17 ماه از بين بردن ضعف در بدن و رفع مشكل در خون ميباشد 18 ماه از هفتاد بيماري ايمني ايجاد مينمايد. 19 ماه جبران كم خوني است، 20 ماه گفتار را فصيح ميكند، 21 ماه قوت و شجاعت را مي افزايد، 22 ماه از هفتاد عارضه و علت جلوگيري ميكند، 23 ماه سبب بركت ميشود 24 ماه كمر و معده را قوت ميبخشد 25 ماه بوي بدن را دفع مينمايد 26 ماه سبب دفع فقر و اندوه وعلت بيماري ميشود، 27 ماه عافيت و بازگشتن به سلامت است، 28 ماه صورت را باز، روزي را افزايش ميدهد و انسان را با نشاط و جسم را پاك مينمايد، 29 ماه به وسيلهاي دست يافته كه از غم و اندوه رهائي مي يابد، 30 ماه رأس طبابت است.
روز عرفه با عرفان و شناخت كامل و منشاء فوايد و درك هدف خلقت و آئين زندگي است كه در دعاي اباعبدالله الحسين عليه السلام بسيار زيبا بيان شده است در اولين ماه قمري روز دهم و نهم يعني عاشورا و تاسوعا جلوهگر تاريخ مبارزه حق و باطل است كه نتيجه پيكار و تبليغ همه پيامبران ميباشد و با همه صحنههايش ميتواند هميشه يادآور زندگي شيعيان باشد.
عيد غدير بزرگترين پيوند شكفتگي و تكميل دين است و عيد قربان مظهر از خود گذشتگي مسلمين در طريق حق است كه با مراسم قرباني تظاهر مي نمايد. عيد فطر خاتمه و ثمره عبادات مسلمين و نمونه انفاق در اسلام و ثمره آن عافيت است. مبعث
نمايشگر تحول در انسان و تظاهر جامع مكتب ما ميباشد.
ماهها
برج و ماه همچنانكه از نامشان پيداست نمايشگر اثر جو و كائنات و جاذبه هوا در ذرات عالم بر يكديگر هستند و به هيچ وجه نميتوان آنها را ناديده گرفت، چهار ماه قمري كه عبارت از رجب، محرم، ذيعقده و ذيحجه هستند ، ماههاي حرام مي باشند يعني انجام كارهاي خير و تلاش در راه هدف اثر بخش اجر مضاعف دارد. اين تحولات سبب ميشود كه ما حتي يك لحظه از انجام خدمت و مطالعه و مسئوليت سرباز نزنيم. جالبتر اينكه طبيب آلمحمد صلي الله عليه و آله در رساله ذهبيه كه براي احوال اين مرز و بوم ظاهراً به مأمون لعنه اله عليه و در باطن خطاب به همه مسلمانان نگاشته شده است همه ماههاي شمسي را توضيح داده است.