تاريخ مشاوره : جمعه 30/2/1390
تاريخ پاسخ : يکشنبه 1/3/1390
تحصيلات : ليسانس
سن : 25
گروه : طب سنتی اسلامی
سوال : سلام وقت بخیر فایده سبوس گندم وبرنج چیست؟وچگونه در تغذیه خود از آنها استفاده كنیم؟؟ ممنون ازشما دكتر محترم
پاسخ : با تشکرازمشاوره : سبوس که یکی از غنی ترین منابع الیاف گیاهی (فیبر) مورد استفاده در برنامه غذایی شمرده می شود، پوسته خارجی هضم نشدنی گندم، جو دوسر، برنج و سایر دانه های غلات است. سابقا هنگامی که این دانه ها آسیاب می شدند، سبوس آنها عمدتا دور ریخته می شد.
پس از آن در دهه ۶۰ یک پزشک انگلیسی به نام دکتر دنیس پی، بورکیت در آفریقا، چند گزارش علمی منتشر ساخت. دیدگاه های او حاکی از این بود که سبوس و دیگر انواع الیاف گیاهی قادرند از پیدایش حمله های قلبی، آماس استطاله، سایر اختلالات روده ای و سرطان های پستان، بخشی از روده بزرگ (قرلون)، پروستات و رحم جلوگیری می کنند.
وی پس از اینکه مشاهده کرد بومیان آفریقا به علت مصرف مقادیر فراوان دانه های سبوس دار به ندرت به این بیماری ها دچار می شوند، نظریه اش را در مورد معجزات غذایی و درمانی سبوس گسترش داد. ذکر مزیت ها و سودمندی های متعدد سبوس در تعدادی از کتاب های پرفروش و گزارش های فراوان رسانه های همگانی باعث شد که این ماده در دهه ۷۰ میلادی به ماده غذایی باب روز شهرت یابد و سبوس خام آسیاب شده به هر چیزی از نان، غلات و کلوچه گرفته تا غذاهایی همچون کوفته و سیب تنوری افزوده شود.
از آن پس، شور و شوق زیاد از حد برای مصرف سبوس خام برطرف شده است زیرا پژوهندگان اطلاعات فراوانی در زمینه مزایای بهداشتی و خطرات احتمالی آن به دست آورده اند. در ضمن اینک می دانیم که انواع گوناگون سبوس، خواص و نقش های مختلفی دارند. به طور مثال اساسا سبوس گندم حل نشدنی است؛ هر چند آب فراوانی جذب می کند، ولی راه خود را به مجرای سالم روده می گشاید.
وقتی که در حد اعتدال مصرف می شود، الیاف گیاهی از پیدایی یبوست پیشگیری می کند. با وجود این، استفاده بسیار زیاد از این ماده ممکن است به ایجاد نفخ و گاز روده بینجامد.
اگر با دید مثبت تریی به قضیه بنگریم، در می یابیم که گنجاندن سبوس گندم در برنامه غذایی سرشار از الیاف گیاهی امکان دارد در جلوگیری از آماس استطاله که گونه ای اختلال روده ای است، موثر افتد. در طی این بیماری ، جیب ها (حفره ها)ی کوچک برآمده از دیواره کولون در هم فرو رفته و ملتهب می شوند. از آنجایی که سبوس به پیشگیری از یبوست کمک می کند، احتمال دارد برای مبتلایان به بواسیر نیز فایده داشته باشد.
سبوس جو دوسر مقدار زیادی الیاف گیاهی محلول دارد که چسبناک است و با آب ترکیب می گردد تا ژل غلیظی درست شود. عده ای از پژوهشگران گزارش داده اند که چنین الیاف گیاهی، میزان کلسترول را می کاهد و افزون بر این، به نظر می رسد که سوخت و ساز گلوکز را در مبتلایان به مرض قند بهبود می بخشد. در عوض، این مزیت نیاز آنان را به انسولین و سایر داروهای ضدبیماری مزبور کم می کند.
انواع سبوس و همچنین سایر موادغذایی انباشته از الیاف گیاهی، نقش ارزنده ای را در مهار وزن به عهده دارند. به این ترتیب که انسان حس می کند بدون پرخوری سیر شده است. امکان دارد این حالت، توجیهی در زمینه کاهش برخی سرطان های حاصل از فربهی و حمله های قلبی در بین جمعیت هایی باشد که برنامه غذایی شان آکنده از الیاف گیاهی می باشد.
● خطرهای احتمالی
زمانی که نخستین بار مزایا فواید سبوس اعلام شد، شمار زایدی از مردم، افزودن چند قاشق غذاخوری سبوس خام آسیاب شده را به غذای روزانه شان آغاز کردند. به زودی بر همگان معلوم شد که به این طریق بیماری روده ملتهب که بر اثر آن قولون التهاب یافته و زخم های کوچک ناهموارش می سازد، وخیم تر می شود. وانگهی، اسید فیتیک موجود در سبوس خام، بدن را از جذب کلسیم، آهن، روی، منیزیم و دیگر مواد کانی مهم باز می دارد.
در حین پختن نان، آنزیم های داخل مخمر (خمیرمایه) بخش عمده ای از اسید فتیک را از بین می برد. حرارت پدید آمده در خلال این فرآیند نیز بیشترین بخش این اسید را که در غلات سرشار از سبوس یافت می شود، نابود می سازد. بدین ترتیب، این فرآورده های فرآوری شده، مطمئن تر از سبوس خام، آسیاب می شوند.
خوردن نان سفید، سیب زمینی و برنج بدون سبوس در افزایش قند خون و کاهش و نارسایی انسولین نقش زیادی دارد. باید دانست که «مواد الیافی» یا سلولزی موجود در پوسته گندم دارای ۱۲ نوع اسید آمینه مورد لزوم بدن است که ما به سادگی آن را در کارخانه های تهیه آرد گندم و بوجاری از گندم جدا ساخته و دو دستی تقدیم چهارپایان می کنیم و فقط نشاسته گندم را می بلعیم و در پی آ ن به ترشی و نفخ معده و روده و افزایش قند خون و کاهش انسولین و بدتر از همه گرفتار یبوستی می شویم که سایر موادغذایی را درون روده ها نگه می دارد و عوارض وخیم دیگر را به بار می آورد.از همین رو، عرضه نان سبوس دار از مهمترین ارکان اشاعه فرهنگ تغذیه صحیح در جامعه است. در کنار آن هم می توان به عرضه «نان جو»، «نان شاهدانه» ، «نان زیره»، «نان شوید»، «نان سیر»، «نان شیرمال سبوس دار»، «نان خرما»، «نان آویشن» اقدام نمود.
روزانه به ازای هر عضو خانواده، یک قاشق «سبوس» مصرف کنید. اگر در عمل به این نکات موفق شوید، طولی نمی کشد که دیگر در منزلتان خبری از موهای ریخته شده خود، فرزندان و همسرتان نیست. رنگ و روی افراد خانواده باز شده چهره شان شفاف و روشن تر شده است و دیگر جوش های ریز و درشت نمی زند. می بینید که هیچ کدام از اعضای خانواده شما یبوست ندارد، اسهال های فرزندانتان کاهش یافته و خون دماغ های ممتد دختر کوچکتان بهبود پیدا کرده است.مادربزرگ ها هم دیگر از عذاب چربی، کلسترول و قندخون رها شده و آرامش می یابند. پدرها دیگر اثری از فشارخون نمی بینند و از همه مهمتر اینکه می بینید لک های روی گونه هایتان پاک شده، ابروان تان پرپشت گشته و صورتتان دیگر چربی پس نمی دهد، ناخن هایتان دیگر تیره، شکننده و تا نمی شوند.
سنگ های صفراوی به سراغ شما نمی آید و رشد طولی فرزندتان به گونه چشمگیری افزون می گردد و بیماری قند، ضعف اعصاب، کم خوابی و کم کاری غده های درون ریز نخواهید داشت. بدانید که این «سبوس» اعجازگر حاوی موادحیاتی است که ۲۵ درصد وزن گندم را تشکیل می دهد و ۹۰ درصد سبوس، مواد مغذی است.
در ۱۰۰ گرم سبوس، مواد زیر وجود دارد:
▪ آب ۵/۱۱ درصد،
▪ پروتئین ۱۶ درصد،
▪ چربی ۴ درصد،
▪ کربوهیدرات ۶۰ درصد،
▪ کلسیم ۱۱۹ میلی گرم،
▪ فسفر ۱۲۷۶ میلی گرم،
▪ آهن ۱۴ میلی گرم،
▪ سدیم ۹ میلی گرم،
▪ پتاسیم ۱۱۲۱ میلی گرم،
▪ ویتامین ب ۱ ،
▪ ۷۲/۰میلی گرم،
▪ نیاسین ۲۱ میلی گرم
▪ هر ۱۰۰ گرم سبوس، ۲۱۳ کالری انرژی دارد.
● فایده ها
▪ به پیشگیری از یبوست کمک می کند.
▪ سبوس گندم و جو در کاستن از مقادیر کلسترول موثر است.
▪ بر اثر مصرف این ماده غذایی، احساس سیری به انسان دست می دهد که در نتیجه به کاهش وزن می انجامد.
● ضررها
▪ استفاده زیاد از حد سبوس، جذب کلسیم، آهن و روی را کاهش می دهد.
▪ امکان دارد موجب بروز التهاب روده، گاز و نفخ معده شود.
● توصیه های علمی در مورد مصرف سبوس
▪ اگر یبوست شما مزمن باشد، میزان «سبوس» برای ماه اول روزانه سه قاشق غذاخوری خواهد بود.
▪ معمولا هر قدر «سبوس» کمتر کوبیده شود، بهتر است یعنی هر چه درشت تر باشد، موثرتر است.
▪ بعد از مصرف «سبوس»، مایعات کافی میل نمایید تا «سبوس ها» در یک محیط لغزنده و متحرک به وظیفه خود عمل کنند.
▪ مصرف زیاد «سبوس» ایجاد اسهال می نماید.
▪ مصرف بیسکویت های سبوس دار به مراتب بهتر از بیسکویت های بدون سبوس است، به شرط آنکه همراه با آن، آبمیوه یا مایعات دیگر هم استفاده شود.
▪ مصرف روغن زیتون خالص بر افزایش تاثیر سبوس، مفید و موثر می باشد.
● خواص درمانی سبوس گندم
▪ آب دم کرده آن را بنوشید که نرم و خنک کننده است، برای رفع سرفه و زکام مفید است و حرارت تب را می کاهد.
▪ اگر آب دم کرده آن را با عسل بخورید، کمی ملین است و یبوست های ناشی از نارسایی کبد را برطرف می سازد و سنگ های صفراوی را دفع می کند.
▪ آن را همراه با چای دم کنید و بنوشید. برای افزایش ترشح عرق و در موارد ادرار خونی موثر است.
▪ چنانچه آن را گرم کنید و داخل پارچه ای بریزید و روی عضو دردناک بر اثر رماتیسم و درد مفاصل و درد پهلو بگذارید و مدام گرم و تجدید کنید، دردها را تسکین می دهد.
▪ در صورتی که بالشی را از سبوس پر کنید و زیر سر اطفال قرار دهید، به درمان آبله کمک می کند.
▪ ۵۰ گرم از آن را در یک لیتر آب آنقدر جوشانید تا آب به نصف برسد. بعد با آن آب تنقیه کنید. اسهال های شدید و دل پیچه را برطرف می سازد. 
ابلاغ حکم نماینده موسسه حجامت ایران در استان خراسان شمالی
