به پایگاه اطلاع رسانی طبيب خراسان | اولين سامانه جامع اطلاع رساني مكاتب طبی كل نگر ايران خوش آمدید.

مشاور :

دکتر جوادي

تاريخ مشاوره : يکشنبه 19/3/1392

تاريخ پاسخ : سه شنبه 21/3/1392

تحصيلات : نا مشخص

سن : 33

گروه : طب سنتی اسلامی

سوال : سلام.خسته نباشید .منظورازساکرال وحجامت عام چیست؟ در شهر مادرناحیه (کمر،کتف،ساق پا)عمل بادکشی انجام میدهند به این صورت که درون پارچه کوچکی مقداری نمک قرارمی دهند ومانند یک کیسه سرش را میبندند ومقداری نفت به سرآن آغشته کرده و در قسمتهای ذکر شده قرار میدهند به وسیله کبریت آن راروشن کرده وبلافاصله لیوانی را رویش قرارمیدهند وبه اصطلاح بادکشی میکنند آیا این نوع بادکشی درست است؟

پاسخ : با تشکرازمشاوره :کاربر گرامی همین روش که یاد کردید یکی از روشهای هست که بصورت سنتی انجام میشود و صحیح است ،که بعنوان بادکش گرم و خشک معروف است و ناحیه عمومی یا عام بین دو کتف است و ناحیه ساکرال همان ناحیه دنبالچه و پائین کمر است.

بادکش گذاشتن یا به قول عامّه، لیوان انداختن که امروزه دز بین اهل فنّ، به «حجامت گرم و خشک» شهرت یافته است؛ از روش های مهمّ درمانی در طبّ سنّتی است که دارای سابقه ای چند هزار ساله است. از گذشته های دور، اطباء و حکمای مشرق زمین به خواص درمانی بادکش گذاری پی برده؛ در درمان بسیاری از بیماری ها و دردها از آن بهره می گرفتند.
در طب سنتی چین، تلفیقی بین بادکش درمانی و طب سوزنی صورت گرفته است و اطبای چینی جهت افزایش تاثیر طب سوزنی، در بسیاری موارد، آن را همراه با بادکش به کار می برند. در طب سنتی ایران زمین نیز درمان با بادکش سابقه ای طولانی دارد و توسط اطبای بزرگی چون ابوعلی سینا، رازی، جرجانی و ... به کرات جهت درمان بیماری ها و دردهای مختلف تجویز شده است و هنوز نیز با نامهای «لیوان انداختن» یا «کوزه گذاشتن» در اقصی نقاط کشور رواج دارد.

انواع بادکش

امروزه بادکش را به دو دسته گرم و سرد تقسیم بندی می کنند؛ به این ترتیب که بادکش به شیوه سنّتی را که با استفاده از آتش و لیوان یا کوزه انجام می شود به عنوان بادکش گرم و بادکش از طریق دستگاه های ساکشن دستی یا برقی را به عنوان بادکش سرد می شناسند. بادکش سرد تقریبا معادل بادکش هایی است که در طبّ قدیم و با ابزاری مانند شاخ و با ایجاد مکش از سوی حجّام انجام می شده است. طبق نظر حکما و اطباء و بنابه تجربیات فراوان، پرواضح است که تاثیر بادکش گرم در درمان دردها و بیماری ها بیشتر از بادکش سرد است.

انواع بادکش گذاری

1- بادکش ثابت: در این روش لیوان یا لیوان ها در طول مدت زمان مشخصی به طور ثابت روی پوست بدن بیمار قرار مـی گیرند و پـس از اتـمام زمان بادکش از بدن جدا می شوند؛ مثلا در بادکش وسیع کتف و کمر که در درمان کمردردها و رفع خستگی مزمن کاربرد دارد.

2- بادکش متناوب( منقطع): گاهی برای جلوگیری از کبودی موضع یا برای جلوگیری از عوارض بادکشهای خاص، مثلا روی پوست صورت و گونه، از بادکش متناوب استفاده می شود؛ بدین صورت که پس از ایجاد خلاء و ثابت شدن لیوان روی پوست، پس از 3 تا 5 ثانیه لیوان از روی پوست جدا شده؛ مجددا هواگیری می شود و روی پوست گذاشته می شود. عمل تثبیت و جدا کردن لیوان بین 20 تا 40 مرحله تکرار می شود. از این روش بادکش می توان در بادکش نقاط مختلف صورت و نیز برای آماده کردن موضع حجامت استفاده کرد.

3- بادکش متحرک یا لغزان: در بادکش متحرک قبل از بادکش گذاری، موضع را روغن مالی می کنیم( جهت روغن مالی می توان از روغنهای طبیعی نظیر روغن زیتون، روغن کنجد، روغن بادام تلخ یا روغن سیاهدانه استفاده کرد.) پس از روغن مالی، بادکش را روی بدن ثابت می کنیم و سپس به آرامی آن را با دست روی پوست به حرکت در می آوریم، این عمل باعث گرمی( سرخی) موضعی شده و در رفع اسپاسمهای عضلانی و خستگی مفرط بسیار موثر است.

کاربرد درمانی و سازوکار تاثیر بادکش

بادکش گذاری با سازوکارهای متعددی باعث رفع دردها و درمان بیماریهای مختلف می شود که در زیر به تعدادی از آنها اشاره می شود:

* یکی از علل درد و خستگی قسمتهای مختلف بدن، تجمع بعضی مواد نظیر اسید لاکتیک و سایر مواد زاید سلولی در مویرگهای سطحی بدن است که معمولا با اختلال در خونرسانی موضعی همراه است. بادکش با ایجاد خلاء، باعث انبساط عروق سطحی، تجمع خون در موضع و افزایش خونرسانی موضعی می شود. در نتیجه اکسیژن و غذای بیشتری به سلولها رسیده؛ درد و خستگی رفع می گردد.

* افزایش خونرسانی موضعی با فراخوانی سلولهای دفاعی و فاکتورهای ضد التهاب خونی به موضع، باعث تسریع ترمیم آسیبهای بافتی و عفونتهای موضعی می شود؛ مثلا با بادکش کردن اطراف زخمهای بستر می توان به ترمیم و بهبود این زخمها کمک شایانی کرد.

* بادکش با ایجاد خلاء، در تخلیه سموم و عفونتهای موضعی مثلا در گزیدگی با مار و عقرب کمک کننده است.

* بادکش با ایجاد فشار منفی، باعث انبساط عضلانی شده؛ در رفع اسپاسم عضلانی که علت بسیاری از دردهای موضعی هستند؛ کمک می کند.

* بادکش با تحریک روده ها و دستگاه گوارش در درمان برخی از بیماریهای گوارشی نظیر زخم معده، تنبلی روده و یبوست، کمک کننده است.

* بادکش های متناوب و مکّرر با جذب خون به عضلات در رفع لاغریهای موضعی و افزایش بافت ماهیچه ای موضع بادکش، موثرند.

* اگر علت چاقی، تجمع موضعی چربی باشد؛ بادکش گرم در سوزاندن چربیهای موضعی موثر است.(با مکانیسم فراخوان خون به ناحیه پر چربی و افزایش متابولیسم موضعی).

* از فشار منفی ایجاد شده توسط بادکش می توان در کنترل و تنظیم بعضی از خونریزی ها در بدن بهره گرفت؛ مثلا در هایپرمنوره(قاعدگی با خونریزی شدید) می توان زیر سینه ها را بادکش کرد. با این عمل، فشار خون از اندام تحتانی به سمت اندام فوقانی متوجه شده و از شدت خونریزی کاسته می شود یا در خونریزی کم قاعدگی(هایپومنوره) با بادکش رانها و ساقها می توان فشار را از قسمتهای فوقانی به سمت اندام تحتانی متوجه ساخته؛ میزان خونریزی را افزایش داد؛ یا در خون دماغ شدید با بادکش کردن اطراف ناف(در طرف خونریزی) فشار خون به قسمتهای تحتانی منتقل و خون دماغ کم کم قطع می گردد.

* بعضی دردهای عضلانی بر اثر درگیر شدن اعصاب حسی بین ماهیچه ها یا بافت پیوندی سخت شده، ایجاد می شود. لذا با بادکش نمودن، در بسیاری از موارد، این فشار از روی عصب برداشته شده؛ درد تسکین می یابد.

* در رفع خوابرفتگی ها و گزگز اندام، بادکش، با تسریع خونرسانی و اکسیژناسیون بافتی موثر می باشد.

* عده ای از اطباء و حکما از فشار منفی بادکش جهت کمک به خروج سنگهای کلیوی استفاده می کنند؛ به این صورت که بعد از روغن مالی، مسیر کلیه ها و حالبها را از طرف کلیه به سمت مثانه، بادکش متحرک می کنند.

* در افرادی که دارای طبع سرد و تر هستند و در اصطلاح طب سنتی، بلغمی مزاجند، بادکش گرم و خشک کاربرد فراوانی دارد و جایگزین مناسبی برای حجامت(تر) می باشد.

* طبق تعریف طب سنتی؛ گاهی دردها بر اثر غلبه سردی بر بافت یا عضو ایجاد می شود و لذا می بینیم که بسیاری از دردهای موضعی با گرم کردن موضع، تسکین می یابند؛ لذا اگر بادکش به صورت گرم تجویز شود در رفع این دردها موثر است.

* در طب سنتی، بیماری برص یا vitiligo از بیماری های بلغمی محسوب می شود. لذا با این استدلال که بلغم، سرد و تر و بادکش، گرم و خشک(یعنی دقیقا ضد بلغم) است؛ ، لذا بادکش متناوب (یک روز در میان، حداقل 40 جلسه) را در درمان برص موثر می دانند.(قطعی است که افزایش خونرسانی پوست توسط بادکش گذاری در رفع بسیاری از بیماریهای پوستی موثر است و تحقیقات پروفسور von neisser نیز این مساله را تایید می کند.)

* در زانوهایی که دچار تورم، درد و تجمع مایع در مفصل شده اند(تجمع بلغم موضعی) با بادکش متناوب(40 تا 120 جلسه، یک روز در میان)، می توان کم کم این مایع را از محیط خارج کرد.

یادآوری: در رفع بلغم موضعی و سیستمیک، بادکش گرم و خشک بر بادکش سرد ارجحیت دارد.

موفق باشید