تاريخ مشاوره : پنج شنبه 29/2/1390
تاريخ پاسخ : پنج شنبه 29/2/1390
تحصيلات : ديپلم
سن : 30
گروه : طب سنتی اسلامی
سوال : با سلام وخسته نباشید.تباشیر چیست وچه خاصیتی دارد؟ایا برای سفید کردن دندان کارایی دارد؟ودر مورد عرق رازیانه توضیح بدهید؟ایا درست است که سینها را بزرگ میکند؟اگر جواب مثبت است چقدر وکی وبه مدت چند روز استفاده گردد؟با سپاس فراوان
پاسخ : با تشکرازمشاوره : کار بر گرامی مطالب موجود در مورد تباشیر در زیر ارائه میشود، و در مورد رازیانه همین قدر بگویم که سرشار از هورمونهای زنانه است و در بسیاری از مشکلات زنانه کاربرد دارد ، روزی یک استکان تا یک لیوان مورد مصرف دمکرده آن است.
تباشیر (یا طباشیر) ، مادّه ای عمدتاً سیلیسی ، بلورْمانند، شیری رنگ ، نسوز در آتش ، که در بَندهای ساقه های میانْ تهیِ نوعی خَیزران (یا بامْبو) به نامِ علمی بامبوزا آروندیناکئای که بیشتر در هند می روید، متحجّر می شود، و دارای خواصی دارویی دانسته می شد.
واژگان . واژة تباشیر ، که آن را بِناروا معمولاً به صورت عربی نمای طباشیر نوشته اند، شکل محرّفی از توَکْ کشیرا یِ سنسکریت (هندی باستان ) است ، لفظاً به معنای «شیر(ة ) توَک (= پوستِ ] درخت [ )». در زبان اردوی اصیل و هندی آن را بَنْس لوچَن می گویند ( بَنْس یعنی بامبو؛ دایماک و دیگران ، ج 3، ص 586، 588؛ پلتس ، واژه های بنس ، توک و کشیر ).
در بارة ارتباط تباشیر با خیزرانهای سوخته ، که نویسندگان مذکور و بعض دیگر آن را توجیه نکرده اند، توضیحی لازم است . به سبب سختی چوب خیزران (رجوع کنید به دایماک و دیگران ، ج 3، ص 587 : «هندوان بامبو را سختترینِ چوبها می دانند»)، بریدن بندْ بندِ آن برای یافتن تباشیر در آنها، بسیار دشوار و وقتگیر بود؛ لذا ظاهراً گاهی عمداً آتش در نیزارها می زدند تا نایها بسوزد و تباشیر سیلیسی نسوز باقی بماند. آنگاه ، پس از خاموش شدن حریق (چه طبیعی چه عمدی )، تکّه های گِرِد سفید ولی خاکسترآلود تباشیر را در میان خاکسترها می جُستند (در بارة این حریقهای عمدی در طلب تباشیر رجوع کنید به شهادت سیّاح پژوهندة پُرتغالی ، گارسیا د اُرتا در 1563 میلادی ] = 970ـ971 [ ، به نقل لاوفر، ص 351).
به سبب این شیوة نابخردانه استحصال تباشیر، که آسیب شدیدی به محیط زیست نیز می رسانْد، ادارة جنگلها/ جنگلبانی دولت (محلی ) هند در سدة نوزدهم سوزاندن خیزرانها ، که چوب آنها برای مصارف محلی بسیار ارزشمندتر از تولید تباشیر بود، و هَدم نیزارها به وسیلة آتش را ممنوع کرد، چنانکه در 1893 تباشیری که در بازار عمدة بازرگانی آن ، بَمبئی ، یافت می شد محصول جاوه و دیگر جزیره های «مجمع الجزایر شرقی » بود (دایماک و دیگران ، ج 3، ص 592).
خواص دارویی مفروض . خواص تباشیر، به گمان بعض پزشکان متقدّم دورة اسلامی ، چنین است : «خاصّة آن ، سودمندی برای گرما ] ی مزاج [ و صفراء است » (بَدیغورَس ، به نقل محمدبن زکریا رازی ، ج 21، قسم 1، ص 162). «برای آماسهای گرم چشم سود دارد» (حکیم بن حُنَین ] شاید یکی از سه پسر حُنین بن اسحاق ، 194ـ260؛ رجوع کنید به لکلر، ج 1، ص 273؛ سزگین ، ج 3، ص 270 [ به نقل رازی ، ج 21، قسم 1، ص 163). «سرد است در درجة سوّم و خشک در درجة دوم . سودمند برای التهاب ] ناشی از [ صفراء؛ مقوّی معده ، دافعِ کَرْب ] = اندوه [ ، و سودمند برای زخمهای ] درونِ [ دهان » (مسیح دمشقی ، به نقل همو، همانجا). «برای صفراء، غَشْی و بَرْفَک دهان کودکان خوب است ؛ شکم را می بندد» (ماسرجویة بَصْری ، به نقل همو، همانجا). «برای خفقان دل ...، احتراق صفراء...، و به صورت خوردنی یا مالیدنی ، برای غَشْی خوب است ...» (مطالب مذکور در بالا را تکرار نمی کنیم ؛ خوزی ، به نقل همو، همانجا؛ منظور از «الخوزی » ] = خوزستانی [ در اینجا سَهْل الکَوْسَج ، یعنی سهل بن سابور اهوازی ، از پزشکان سدة دوم است ؛ رجوع کنید به تعلیقات الحاوی رازی ، همانجا، ش 3؛ سزگین ، ج 3، ص 230). «برای تب حادّ و تشنگی خوب است » (رازی ، به نقل ابن بیطار، همانجا).
«قَیْء ناشی از ] غلبة [ صفراء را بند می آورد؛ حرارت نامعتدل کبد را تبرید می کند... برای بواسیر خوب است » (اسحاق بن عِمْران بغدادی ، پزشک مخصوص زیادة اللّه بن اَغلب ] 290ـ296 [ ، به نقل ابن بیطار، همانجا). «مقوّی و مفرّح قلب ، سودمند برای خفقان و غشی گرم ...؛ در مزاجهای سرد، قوّت مُبرّدة آن را، که در درجة دوم است ، با ] خوردن [ زعفران تعدیل می کنند. چنین می نماید که تقویت و تفریح ] مذکور [ ناشی از اِحداثِ نورانیّت و مَتانت در روح است ] ! [ » (ابن سینا، 1404، ص 271). 
ابلاغ حکم نماینده موسسه حجامت ایران در استان خراسان شمالی
