به پایگاه اطلاع رسانی طبيب خراسان | اولين سامانه جامع اطلاع رساني مكاتب طبی كل نگر ايران خوش آمدید.

در دوران اول كه دوران رشد و نمود است، حرارت نسبت به دوره‌هاي ديگر بالاتر است، رطوبت هم تا اندازه‌اي بالاتر است و اين دوران، دوراني است كه تقريباً خونسازي در بدن بيشتر انجام مي‌شود.
2- دوران وقوف يا جواني:  از ابتداي 15 سالگي الي 30 يا نهايتاً 40 سالگي  را دوران  وقوف مي گويند يعني يک حالت توقف و رکود نسبي ايجاد شده است و رشد و نمو نسبت به دوران اول كمتر شده است و كنترل روي رشد و نمو قدري بيشتر شده است. اين دوره، دوره  غلبه  حرارت  و  خشکي  است،  يعني  گرمي  و  خشکي  در  بدن افزايش پيدا ميکند.

3- دوران  بزرگسالي  يا کهولت : که از 40 سالگي الي 60 سالگي است ، در اين دوره رشد و نمو کاملاً متوقف شده است و بدن  آرام آرام رو به  نقصان  مي گذارد و  قدرتهاي  بدني بتدريج کم مي‌شود.
اما قوا كاملاً ضعيف نشده‌اند اين دوره، دوران سردي و خشكي است، البته بين اطباء قديم اختلاف نظر وجود دارد درين باب كه اين دوره، دوره سردي و خشكي است و سردي و تري.
4ـ دوره انحطاط يا پيري: كه از 60 سالگي تا پايان عمر مي‌باشد. اين دوره، دوره ضعف آشكار و شديد است و دوره‌اي است كه سردي و رطوبت شديداً غلبه مي‌كند. نكته مهم در اين جا اين است كه مزاج سنين در همه افراد اينطور كه گفته شد نيست، در حقيقت خود افراد متوجه مي‌شوند كه وقتي به سن 30ـ33 سالگي مي‌رسند، افت شديد در بدنشان آشكار مي‌شود، حتي حالتهاي روحيشان و بدني‌شان تغيير پيدا مي‌كند، بطور مثال هضم غذا تغيير مي‌يابد، قدرت جست و خيز و بالا رفتن از موانع تحليل مي‌رود، ممكن است قدري فراموش ايجاد شود.
مرحله 60 سالگي قواي روحي و جسمي آنها يك پله پايين‌تر مي‌رود، اما اين سال‌ها سالهاي دقيقي نيست كه مثلاً بگوييم دقيقاً در 30 سالگي شروع مي‌شود يا در 29 سالگي ممكن است يك نفر در 28 سالگي اين افت را احساس كند و يك نفر هم تا 354 سالگي‌اي افت را احسا سنكند، و نكته ديگر اينكه، اختلاف در تري و خشكي اين سالها مهم نيست بلكه سردي و گرمي اين سالها اهميت دارد. (همان حالت فاعله‌اي كه در جلسه قبل توضيح داده شد)، در حقيقت مهم اين است كه تا 40 سالگي گرمي بدن شروع تحليل رفتن مي‌كند و شخص تغييرات جدي در بدنش احساس مي‌كند. در هر صورت ما بايد بتوانيم بين مزاج اصلي و مزاج سن فرق بگذاريم. كاربرد مطالب گفته شده در اينست كه مثلاً : اگر شخصي مزاج سنش گرم باشد و مزاج جبليش هم گرم باشد، حالت نامطلوبي برايش ايجاد مي‌شود بهمين دليل معمولاً گرم مزاجها در ابتداي دوران عمرشان سختيهاي زيادتري، هم از نظر روحي و هم از نظر جسمي محتمل م‌شوند يعني افراد صفراوي مزاج يا دموي مزاج را مي‌بينيم كه در دوران ابتداي عمرشان تا 20 الي   30 سالگي،  تندخو  هستند  و  به خاطر گرمي مزاج، مشکلات  معده  و بثورات پوستي ايجاد مي‌شود و بسيار تندمزاج و بداخلاق هستند. رشد فکري بعد از سنين گرمي آنهاست، به عبارت ديگر بعد از  30  الي 40 سالگي تازه شروع به رشد فکري مي کنند و شكوفا مي‌شوند درحاليكه تا آن سن حالت خمودي دارند، سرد مزاجها برعکسند، يعني در دوران ابتداي عمرشان، چون مزاج سن آنها گرم و مزاج مادرزادي‌شان سرد است، شكوفايي بهتري دارند و به محض اينكه به سن 40 سالگي مي‌رسند افت شديد در همه برنامه‌هايشان چه از نظر جسمي و چه از نظر فكري پيدا مي‌كنند.