دکتر مجید انوشیروانی
دستیار ارشد طب سنتی ایران
================ افراد دارای مزاج سرد و خشک نسبت به سایر مزاج ها معمولاً در شرایط ناگوار و دگرگونی های زندگی، قدرت انطباق و سازگاری کمتری نشان می دهند و بیشتر میل به درونگرایی و خیالپردازی دارند. از دیدگاه حکیمان، کسانی که دارای مزاج سرد و خشک باشند نسبت به سایر گروه های مزاجی برای ابتلا به افسردگی مستعدتر هستند یعنی با علل خفیفتری ممکن است به افسردگی دچار شوند.
تصور می شود که اگر کیفیت خشکی در مزاج این افراد زیاد باشد افسردگی در آنان می تواند مزمن تر شود و در هر دورۀ افسردگی به مدت طولانی تری در این حال باقی بمانند؛ در حالی که اگر خشکی کمتری در مزاج داشته باشند در صورت ابتلا به افسردگی بهبود سریعتری داشته باشند. همچنین در این دیدگاه، کسانی که دارای سوءمزاج سرد و خشک یا سوءمزاج سودایی باشند با شدت بیشتری در معرض ابتلا به بیماری هایی مانند وسواس و افسردگی قرار دارند و ممکن است امور کوچک و کم اهمیت آنها را دچار اندوه و افسردگی شدید و طولانی مدت کند.
البته اختلالات مزاجی دیگری نیز به خصوص در قلب و مغز ممکن است به افسردگی منجر شوند که درجای دیگری باید به آن پرداخت. همچنین عوامل دیگری مانند ضعف قلب و مغز، ضعف مزاج، عوامل وراثتی، عوامل محیطی گوناگون نیز در پیدایش افسردگی اثرگذار هستند.
خوب است اشاره کنیم که برخی طبقه بندی های سرشتی در مطالعات دهه های اخیر نیز مشابهت هایی با یافته های حکیمان ایرانی دارند مانند تیپ سرشتی استنیک در طبقه بندی ارنست کرچمر، و تیپ سرشتی اکتومورف در طبق بندی ویلیام شلدون که هر دو با مزاج سرد و خشک متناظر هستند و در مطالعات کرچمر و شلدون نیز همبستگی این دو تیپ بدنی با افسردگی، بدبینی، احساس ناامیدی، درونگرایی، و حساسیت ذهنی دیده شده است.
تندرستان