قرن بيست و يكم ، قرن بازگشت به طبيعت نام گرفته و اكثر محققين علوم دارويي و پزشكي دانشگاهها و مؤسسات پژوهشي معتبر دنيا و كارخانجات عظيم داروسازي توجه خود را به بررسي و پژوهش در زمينه شناخت مواد مؤثره، خواص فارماكولوژيك ، كاربرد درماني و ساخت اشكال دارويي از گياهان دارويي معطوف نموده اند. در اين راستا شناسايي گياهان دارويي بكار رفته در طب سنتي از اهميت ويژه اي برخوردار شده است.
خوشبختانه كشور ايران با داشتن فلور بسيار غني از گياهان مختلف كه بخش مهمي از آنها را گياهان دارويي تشكيل مي دهد و نيز سابقه بسيار طولاني كاربرد تجربي آنها توسط دانشمندان بزرگ و صاحب نامي چون رازي ، ابن سينا، بيروني و جرجاني، از پيشروان استفاده از گياهان در درمان بوده است و سهم بسيار بالايي در تكامل علوم پزشکی طي قرون و اعصار ايفا نموده است.
به منظور آشنايي بيشتر با گياهان دارويي در اين نوشتار برخي از گياهان متداول در طب سنتي در فارماكوپه گياهي ايران معرفي گرديده است.
لازم به ذکر است که در استفاده از گیاهان داروئی همانند سایر رشته های پزشکی ضروری است به پزشک مطلع مراجعه کردو بعد از تشخیص بیماری و تجویز توسط پزشک معالج اقدام به مصرف گیاهان دارویی نمود تا از تداخل اثر با مصرف سایر داروها و یا عوارض احتمالی جلوگیری به عمل آید.
آويشن
- قسمت قابل استفاده : تمام قسمت هايي هوايي ، به خصوص سرشاخه هاي گلدار
- كاربردهاي درماني : معمولاً به عنوان مطبوع كننده و طعم دهنده، همچنين به عنوان ضد سرفه ، خلط آور، ضد نفخ مورد استفاده قرار مي گيرد و با توجه به خواص ضد ميكروبي و ضد قارچي به عنوان دهان شويه در فرآورده هاي دهاني نيز كاربرد دارد.
- روش استعمال : دم كردني ، بخور
اسطوخودوس
- قسمت قابل استفاده : گل گياه
- كاربردهاي درماني : معمولاً به عنوان داروي آرام بخش در درمان سردرد ، ميگرن ، دردهاي گوارشي ناشي از ناراحتي هاي عصبي مورد استفاده قرار مي گيرد.
- روش استعمال : دم كردني ، بخور، استعمال خارجي به شكل روغن
بابونه
- قسمت قابل استفاده : گل گياه
- كاربردهاي درماني : بابونه داراي اثرات ضد التهاب ، ضد اسپاسم و ضد نفخ بوده و معمولاً در پيشگيري ودرمان اختلالات گوارشي مورد استفاده قرار مي گيرد. همچنين در درمان التهابات پوستي ، ادرار سوختگي اطفال نيز كاربرد دارد.
- روش استعمال : دم كردن ، بخور ، استعمال خارجي به شكل پماد
بارهنگ
- قسمت قابل استفاده : دانه گياه
- كاربردهاي درماني : از بارهنگ در درمان يبوست و به عنوان ضد التهاب گوارش استفاده مي گردد.
- روش استعمال : دم كردني ، شربت
بهار نارنج
- قسمت قابل استفاده : گل و گلبرگهاي گياه
- كاربردهاي درماني : آرامبخش ، اشتها آور و معطر كننده در صنايع غذايي و آرايش، بهداشتي
- روش استعمال : دم كردني ، اسانس، شربت
به ليمو
- قسمت قابل استفاده : برگهاي گياه
- كاربردهاي درماني : درمان سوء هاضمه ، نفخ و سرگيجه و سردردهاي عصبي و معطر كننده در صنايع غذايي و بهداشتي
- روش استعمال : دم كردني ، اسانس، بخور
جعفري
- قسمت قابل استفاده : ميوه و برگ گياه
- كاربردهاي درماني : ضد التهاب ، ضد اسپاسم ، مدر ، خلط آور و معطر كننده در صنايع غذايي
- روش استعمال : دم كردن
ترنجبين
- قسمت قابل استفاده : شيره يا مان ترنجبين
- كاربردهاي درماني : ملين ، پايين آورنده تب ، خلط آور
- روش استعمال : محلول در آب
دارچين
- قسمت قابل استفاده : پوست گياه
- كاربردهاي درماني : علاوه بر اينكه به عنوان ادويه و معطر كننده در فرآورده هاي غذايي و دارويي استفاده مي گردد از آن در درمان بي اشتهايي ، سوء هاضمه ، نفخ و تهوع استفاده مي شود .
- روش استعمال : دم كردني ، همراه با غذا
زنجبيل
- قسمت قابل استفاده : ريزوم هاي ضخيم گياه
- كاربردهاي درماني : جهت درمان تهوع و استفراغ در بيماري حركت و سوء هاضمه ، معطر كننده و اشتها آور
- روش استعمال : دم كردني ، جوشانده
زالزالك (سرخ و ليك)
- قسمت قابل استفاده : سرشاخه گل دار شامل برگ و گل گياه
- كاربردهاي درماني : تقويت كننده قلب و مؤثر در فشار خون خفيف تا متوسط
- روش استعمال : دم كردن ، قطره و شربت خوراكی
بومادران
- قسمت قابل استفاده : سرشاخه هاي گلدار گياه
- كاربردهاي درماني : ضد التهاب و ضد عفوني كننده مجاري ادراري ، مرطوب كننده پوست
- روش استعمال : دم كردني ، استعمال خارجي به صورت محلول
انيسون
- قسمت قابل استفاده : ميوه گياه
- كاربردهاي درماني : ضد نفخ ، ضد اسپاسم ، خلط آور و افزايش دهنده شير
- روش استعمال : دم كردني ، استعمال خارجي به صورت محلول ، قطره
منبع : دبيرخانه شوراي آموزش طب سنتي و مكمل
ابلاغ حکم نماینده موسسه حجامت ایران در استان خراسان شمالی
