عنوان خبرانواع طب مكمل
(شاخه: روش هاي درماني مكمل)
ارسال شده توسط طبيب ايران زمين
يكشنبه 26 دي 1389 - 04:53:12

" نداي فطرت، سلامتي با طبيعت" دکتر سید مهدی میرغضنفری      89/10/17  

انواع روش های طب مکملسوال: امروزه چند مکتب یا روش طبی غیر از پزشکی رایج شیمیایی در دنیا وجود دارد؟ نام، مشخصات و توانمندی های آن ها چیست؟ در چه حدی می توان برای امر سلامت (پیشگیری یا درمان) از آن ها بهره جست؟

تعداد انواع مكاتب طب مكمل، سنتي و روش هاي درماني، كمكي يا جايگزين به بیش از 150 مي‌رسد كه در اينجا به بعضي از مهم ترين و شايع ترين موارد، تنها اشاره‌اي مي‌كنيم.
تذكر يك نكته نيز ضروري است كه اغلب در طب مكمل و سنتي كلمات، اصطلاحات و مفاهيمي وجود دارد كه قابل ترجمه به زبان علمي روز دنيا ( يا عبارات غربي و انگليسي) نيستند. گاهي نيز اصطلاحات ظاهراً مشابه هستند اما مفهوم آنها فرق مي‌كند. به عبارت ديگر هر مكتبي فرهنگ واژگان يا ترمينولوژي خاص خودش را دارد؛ بنابراين تطبيق يا ترجمه تحت‌اللفظي اين اصطلاحات با كلمات موجود در پزشكي رايج نه تنها ضرورتي ندارد بلكه نبايد انجام شود چرا كه اصولاً روش فكري و ديدگاه ها و فلسفه وجودي اين مكاتب با يكديگر و يا پزشكي رايج متفاوت است. بهمين دليل روش تقسيم ‌بندي، اصول تشخيصي و نامگذاري بيماري ها نيز در اكثر اين رويكردها با يكديگر متفاوت است. آنچه كه ضروري و مهم است تشخيص بيماري در هر مكتب، درمان درست و نتيجه مناسب مي‌باشد.


1- هوميوپاتي :
روشي است كه بر پايه تقويت توانايي سيستم خود درماني و دفاعي بدن يا « نيروي حيات » عمل مي‌كند.
برخلاف پزشكي رايج يا آلوپاتي كه مبناي درمان را بر پايه سركوب و تضاد با عامل بيماري زا مي‌گذارد، درمان هاي هوميوپاتي شكل رقيق شده‌اي از مواد بيولوژيكي با منشاء ‌گياهي، حيواني يا معدني است كه در حالت عادي مي‌توانند علايم مشابه بيماري را ايجاد كنند. اين روش، كم هزينه و فاقد سميت دارويي است كه مي‌تواند هم در درمان بيماري هاي حاد و هم مزمن به كار رود اما بيشترين موفقيت را در درمان بيماري هاي مزمن داشته است. هوميوپاتي روشي است كه يك نگاه كل نگر داشته و هنگام درمان به طور همزمان تمام جنبه‌هاي جسمي، احساسي و رواني فرد را در نظر مي‌گيرد. امروزه در مناطق زیادی از دنیا از جمله در ایران، این رشته شناخته شده و متخصصین مربوطه به فعالیت درمانی مشغولند.

2-ماساژ درماني :
از قديمي‌ترين و ساده‌ترين مراقبت هاي بهداشتي است كه از هزاران سال قبل استفاده شده است. مصريان قديم، يوناني ها، چيني‌ها و هندي‌ها در طب سنتي خود از ماساژ استفاده مي‌كرده‌اند. در طب سنتي ايران نيز اعمال دستی تحت عنوان« دَلْك» و «غمز» با قواعد و دستورات خاص خود به طور مفصل شرح شده و به كار مي‌رفته است. بسیاری از مکاتب ماساژ درمانی امروزی که اسم سایر کشورها را بدنبال خود یدک می کشند (ماساژ سوئدی و تایلندی و ...) برگرفته از طب سنتی ایران هستند که دچار تغییرات و احیانا پیشرفت هایی شده اند. در طب نوين نيز تا حدودي اقدامات فيزيوتراپي شبيه ماساژ درماني مي‌باشد.

3-كايروپراكتيك :
در اين روش، از تكنيك هاي خاصي جهت تشخيص و درمان اختلالات ستون مهره‌ها، مفاصل و عضلات استفاده مي‌‌كنند. روش هاي مشابه  با اختلافات جزئي نيز وجود دارد. در هر حال متخصصين اين رشته از فشارهاي مستقيم به مهره‌هاي خاص در جهت رفع مشكلات مفصلي كمك مي‌گيرند. اين روش ريشه در يونان باستان دارد اما به كارگيري مجدد آن توسط آمريكائيها (1895) و بعد از آن اروپائي ها باعث رواج آن در غرب شد. از علل گرايش مردم به اين روش درماني مي‌توان شيوع بيماري هاي مفصلي را نام برد كه پزشكي رايج در درمان آنها توفيق چنداني نداشته است.

4-رفلكس (بازتاب) درماني :
اين روش درماني ريشه در مصر و چين باستان دارد كه معتقد بودند دست ها و پاهاي انسان آيينه بدن او هستند و نقاط خاص رفلكسي (بازتابی) در مناطقی از دست و پا (یا سایر بخش های بدن مثل سر و صورت) با ارگان ها، غدد و اعضاء بدن او ارتباط دارند و در صورت تحريك مي‌توانند روي آن اعضای هدف تأثير بگذارند. بنابراين با توجه به اينكه طبق تشخيص طبيب بيماري مربوط به كدام عضو بدن باشد نقطه خاصي در دست و پا طی چند جلسه توسط دست یا ابزار خاص مورد تحريك قرار گرفته و نتایج تشخیصی و درمانی از آن بدست می آید.

5-رايحه درماني :
در بسياري از فرهنگ ها از «روغن هاي فرار » در جهت درمان، تسكين، احساس راحتي و تمدد اعصاب استفاده شده است. جهت استحصال و استخراج اين روغن ها يا عطرها از روش هاي خاصي بهره مي‌گرفته‌اند كه ابن سينا، پزشك مشهور ايراني بنيان گذار روش تقطير امروزي بوده است. هم در منابع دینی (احادیث طبی) و هم در متون طب ایرانی به استفاده از بوهای خوش یا مواد بودار برای رسیدن به فوائد و اثرات درمانی اشاره شده است. امروزه هم همه انسان ها در طول عمر خود مکرر تجربه کرده اند که با استشمام برخی رایحه ها دچار مشکل یا برعکس دارای احساس سلامت بهتر شده اند.

6-يوگا :
يوگا نوعي دستورات ذهني و بدني است كه در اصل براي ايجاد آمادگي هاي جسمي و روحي استفاده مي‌شده است. ريشة يوگا در سيستم طب سنتي هند يعني آيروودا مي‌باشد كه قدمتي حدود 5000 سال دارد.
در دنياي امروزي كه علي‌رغم به دست آمدن وسايل راحتي جسمي، با کم توجهی به معنویات و الهیات، ناراحتي‌هاي روحي و رواني رو به افزايش گذاشته‌اند و استفاده از داروهاي آرامبخش نيز با خطر مسموميت يا اعتياد روبروست، مكتبي مثل آيروودا و يوگا به انسان كمك مي‌كند كه با هماهنگ كردن جسم و روان عملكرد بهتري داشته، چگونگي پيشگيري از بيماري هاي روان تني را بياموزد و به علاوه روش زندگي توأم با سلامت روحي و بدون عوارض دارويی را فراگيرد. البته وردها و ادعیه مطرح در یوگا مربوط به فرهنگ و ادیان هندی بوده و قطعا توسط مسلمانان قابل استفاده نمی باشد ولی اقدامات تمرکزی و ورزشی جسمانی یوگا مفید بوده و می توان از اذکار عالیه اسلامی نیز بهره وافر برد.

7-طب سوزني :
اين مكتب كه جزئي از طب سنتي چين است از حدود 3500 سال قبل به درمان بيماري هاي مختلف پرداخته و با تعيين تعدادی نقطه در روي بدن (که عدد آن مورد اختلاف است ولی بالغ بر چند صد می شود)، معتقد است كه با تحريك آن نقاط مي‌توان در كار بدن توازن برقرار كرده و اختلالات را اصلاح كرد. آنها سوزن هاي خود را تا عمق 25-4 ميلي‌متر در بدن فرد فرو مي‌كنند یا از روش های دیگر تحریکی مثل فشار یا اشعه یا الکتریسیته استفاده می کنند.
متخصصین طب سوزنی عقيده دارند كه بدن انسان داراي يك شبكه با كانالهاي متعدد انرژي ياjing luo مي‌باشد كه انرژي يا نيروي حيات درون آن گردش مي‌كند.
به علت كاربردهاي مختلف درماني، عوارض جانبي كم، هزينه پايين و تأثير سريع، اين روش همچنان مرسوم مانده است و در حال حاضر، هم به عنوان يك روش درماني اوليه و هم در كنار ساير روش هاي درماني در ایران و جهان مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

8-طب معنوي  و 9- دعا درماني  :
«معنويت» عبارت از اعتقاد به خدا يا قدرت برتر است و با مفهوم مذهب به معناي يك سري اعتقادات خاص تفاوت دارد. در حقيقت مذهب زير مجموعه‌اي از اعتقاد به معنويت و وجود مطلق است. در طب معنوي تلاش مي‌شود از طرق مختلفي قدرت دفاع بيمار و اعتماد به نفس او را افزوده و به كنار آمدن او با مشكلات و بيماري‌هاي مزمن كمك نمايند. يكي از اين راه ها دعا درماني است كه تقريباً در هر فرهنگي يافت مي‌شود. دعا برقراري ارتباط با كمال مطلق است، هر چند ممكن است اين كمال مطلق نام هاي مختلفي داشته باشد. مردم مي‌توانند در هر زمان و مكاني دعا كنند، به هيچ وسيله و هزينه‌اي هم نياز ندارد. البته بايد دانست دعا يك روش جايگزين نيست بلكه مكمل ساير درمان هاست و مبتلايان به بيماري هاي خطرناك نبايد دعا را به عنوان خط اول درمان انتخاب كنند و درمان خود را به تأخير بيندازند.
اكثر مردم معتقدند كه دعا در بهبود آنها نقش دارد چنانكه يك مطالعه در سال 1996 در آمريكا نشان داد كه 82 درصد مردم معتقد به تاثير دعاي خود شخص در بهبود بيماري، 73 درصد معتقد به تاثير بيشتر درمان با دعاي ديگران، 77 درصد معتقد به نقش خدا در درمان بيماري هاي صعب العلاج يا خطرناك و 64 درصد نيز معتقد بودند كه در صورت درخواست و خواهش بيمار پرسنل درماني نيز بايد در دعا جهت بهبودي او مشاركت كنند. جالب اينكه بررسي هاي مكرر و معتبر علمي نقش دعا در درمان بسياري از ناراحتي‌هاي روحي و بيماري هاي مزمن مثل آرتريت روماتوئيد و … را به اثبات رسانده است.
تعدادي از مطالعات در دانشگاه دوك نشان داد كه تركيب مشاركت فعال در يك جامعه مذهبي و دعاي مكرر اثرات فوق‌العاده‌اي روي فشار خون دارد. در دانشگاه كاليفرنيا 393 بيمار قلبي را به دو دسته تقسيم كردند كه يك گروه را عده‌اي ديگر دعا مي‌كردند و نتيجه گرفتند كه گروه مورد دعا مرگ و مير كمتر و نياز به مداخلات پزشكي كمتر داشتند.
در يك مطالعه آينده‌نگر، دو سو كور با آزمون باليني تصادفي ( RCT) كه نه بيماران و نه كادر درماني دربارة مداخله و نحوة‌ آن اطلاعي نداشتند، تأثير دعا بر موفقيت عمل بارورسازي درون رحمي (IVF) را بررسي كردند. جالب اينكه بيماران در بيمارستاني در شهر سؤول ( كره) بستري بودند ولي از عده‌اي در آمريكا، كانادا و استراليا خواسته شده بود براي يك گروه از‌‌ آنها دعا كنند. نتيجة‌ «ميزان حاملگي دو برابر و جايگزيني تخمك به ميزان دو برابر» حيرت انگيز و از نظر‌ آماري كاملاً معني‌دار بود.

10-طب گياهي :
اين مكتب تقريبا همان اصول تشخیصی و فیزیوپاتولوژیکی طب جديد را دارد و همان اصطلاحات را بكار مي برد، فقط در درمان به جاي داروهاي شيميايي از فراورده هاي طبيعي بهره مي برد. مثلاً در درمان اگزما از بابونه - كه اثر برابر گلوكوكورتيكوئيدها دارد - يا براي سرفه از گياهان خانوادهTimus vulgaris  ( آويشن ) استفاده مي كند. فرآورده های گیاهی به عنوان مکمل یا دارو در بسیاری از فروشگاه های مربوط بدون نسخه قابل دستیابی و استفاده می باشد.

11-عنبيه شناسي :
يك مكتب بسيار جالب است كه در آن مردمك هر يك از چشمها به بخش هاي فرضي تقسيم شده و هر بخش به يك عضو يا ارگان بدن نسبت داده مي شود؛ بنابراين مي توان با بررسي مردمك ها و تغييرات آنها به وضعيت اجزاي بدن از نظر سلامت و بيماري آنها و يا پيشرفت و بهبودي بيماري پي برد؛ لذا دانستن اين علم مي تواند كمك تشخيصي بزرگي به پزشك كند.

12-طب سنتي :
بدليل اهميت و وسعت اين موضوع، توضيح بيشتر پيرامون آن را به مقالات دیگر موکول می نماییم.

دراینجا ذکر این نکته ضروری است که هیچیک از مکاتب یا روش های طبی نمی تواند پاسخگوی تمامی مشکلات و بیماری های بشر باشد و همانطور که در شماره های قبل نیز آمد، در موارد زیادی لازم می شود چند مکتب طبی به کمک هم برای رفع مشکل بیمار اقدام نمایند. البته هرچه مکتبی غنی تر، عقلانی تر، مبتنی تر بر تجربه صحیح و فراگیر تر باشد طبیعتا می تواند استقلال بیشتری در حفظ سلامت و درمان بیماری داشته باشد که بهترین مصداق این مورد طب سنتی ایران می باشد. باید نقاط قوت هر مکتبی را شناخت و فقط در همان موارد به آن مکتب مراجعه نمود که این از وظایف اصلی متخصصین و صاحب نظران هر مکتبی می باشد.

منابع:
- میرغضنفری سید مهدی ، بررسی میزان اثر ضد التهابی عصاره گیاه سداب (Ruta graveolens L)  بر التهاب ایجاد شده توسط فرمالین در پنجه پای موش صحرایی، پايان نامة دورة پزشكي عمومي، دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، اسفند 1383
- ناصری محسن، گروه تحقیقات طب سنتی ایران، آموزش مقدماتی طب سنتی ایران، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی تهران، پاییز 84

جهت آشنايي خوانندگان محترم و استفادة محققين، بيان ميزان اعتبار منابع اين مقاله و در عين حال، رعايت امانتداري و اخلاق تأليف و تدوين، مراجع مورد استفاده توسط منابع این مقاله نیز در اینجا ارائه شده است:

1) Krapp k. Jacueline l.longe, edittors, « The Gale Encyclopedia of alternative medicine ». Gale group, USA 2001: vol (3)1405-1408

2) Zollman C, Vickers A, « What is complementary Medicine? ». BMJ 1999; 319:693-696

3) Peters D., Woodham A. « Integrated Medicine». Dorling kindersley, london 2000: 6-10, 115-130

4) Eliopoulos C. « Integrating Conventional & alternative Therapies» Mosby, USA 1999:321

5) « Traditional Medicine and Health care coverage » WHO.Geneva 1983

6) Freeman lyn W.,lawis G.frank, « complementary and Alternative Medicine » Mosby (USA) 2001: 473-480

7) Krapp k. Jacueline l.longe, edittors, « The Gale Encyclopedia of alternative medicine ». Gale group, USA 2001: vol(3)1405-1408

8) Eliopoulos C. « Integrating Conventional & alternative Therapies» Mosby, USA 1999:321

9) Chaky, Wirth DP, lobo RA, « Does prayer influence the success of invitro fertilization-embryo transfer? Report of masked, randomized Trial»



این خبر از طرف طب سنتی,طب مکمل,گیاهان دارویی,مشاوره طب سنتی,طبیب خراسان
( http://tabib-khorasan.ir/news.php?extend.294 )